الیاف طبیعی مورد استفاده در پارچه بافی
در بررسی چگونگی آغاز فن با فندگی وسیر تحول و تکامل آن باید به ناچار به بررسی انواع الیافی که از آن ها پارچه و پوشاک تهیه می شد پرداخت بعد داز الیاف هم دو مین مسئله ی مهم دوک نخ ریسی و روش های ریسندگی نخ و نیز ابزار بافندگی پارچه اهمیت دارند براساس شواهد تاریخی پشم گوسفندان از شروع دوره ی نو سنگی در بافن پارچه مورد استفاده قرار گرفته است اهلی کردن گوسفند احتمالا در فلات ایران آغاز شده است و تاریخ آن به دوره ی نو سنگی می رسد در اوایل عصر حجر گوسفند نه تنها برای قربانی استفاده می شد بلکه از شیر آن نیز استفاده می کردند و پشم گوسفند را می چیدند زیرا فن ریسندگی و بافندگی پیشرفت کرده بودند ابریشم نوع دیگری از الیاف حیوانی است که در ابتدا چینی ها از آن استفاده نموده اند در هزاره ی اول قبل از میلاد ایرانیان نیز ابریشم تولید می کردند اولین آثار استفاده از ابریشم چین در آیای مرکزی در نیمه ی هزاره ی اول قبل از میلاد دیده می شود الیاف گیاهی نیز از گذشته های دوور مورد توجه انسان بوده و از آن ها برای تولید منسو جات استفاده کرده است در دوره ی نو سنگی از الیاف کتان در بافت پارچه استفاده شده است در ایران محال کشت کتان کوه پایه های شمال و غرب بوده است کنف نیز از الیافی است که از دوره های قدیم برای تولید منسوجات مورد توجه بشر بوده است احتمالا کنف در دوره ی نو سنگی جدید به عنوان ماده ی غذایی نیز استفاده می شد پنبه گیاهی است که در ابتدا در هند استفاده شده ودر موهنجوار دارو و شواهدی به دست آمده است که نشان می دهد در حدود سه هزار سال قبل از میلاد پنبه در بافت پارچه استفاده می شد پنبه احتمالا در اوایل هزاره یاول به ایران وارد شده است در دوره ی سنا خر یب پادشاه آشوردر
694قبل از میلاد پنبه در بین النهرین کشت می شد پلینی مورخ رومی کشت پنبه را در بحرین و خلیج فارس در قرن اول میلادی گزارش داده است
تحول وتکامل ریسندگی نخ
آثار و شواهد باستان شناسی نشان می دهند که بشر از دوران اولیه با فنون ریسندگی آشنایی کامل داشت انسان اولیه به این نکته پی برده بود که با تابیدن الیاف طبیعی مانند پشم می توان نخ تولید کرد او کم کم توانست با تولید نخ های بلند برای استفاده در پارچه بافی نخ تولید شده را به صورت بسته بندی مناسبی پیچید تابیدن الیاف به هم تولید نخ و پیچیدن بستهی بزرگ تر نخ سه مرحله یمهم در تهیه و ریسندگی نخ هستند در طی قرن ها اختراعات زیادی براساس همین اصول انجام شده که در نهایت به ماشینی شدن صنعت ریسندگی نخ انجامیده است به استناد یافته های باستان شناسی اولین وسیله ی نخ ریسی دو ک ساده بود که در اوایل دوره ی نو سنگی اختراع شد دوک دستی وسیله ی تبدیل الیاف به نخ بود ودر توسعه ی پارچه بافی نقش مهمی داشت در دهکده های پیش تاریخ مانند چشمه علی در ری تپه ی پیز دلی در آذربایجان و تل باکون در فارس اولین دو ک های دستی سوراخ دار یافت شده است یک دوک ساده شامل سه قسمت است یک میله ی چوبی یا فلزی در وسط یک وزنه ی سنگی در پایین و یک قلاب در بالا دوک ساده حدود چهار هزار سال تنها وسیله یی اساسی برای تولید نخ بود در هزاره ی چهارم قبل از میلاد استفاده دوک بلند که منحجر به تولید نخ بهتری می شد رواج یافت روی یک مهر استوانه یی که از چغا میش خوزستان به دست آمده است و قدمت آن به 3300 قبل از میلاد می رسد زنی در حال نخ ریسی دیده می شود اوروی سکویی نشسته است و دوک بلندی در دست دارد و با دست دیگرش نخ را کنترل می کند مهر قدیمی دیگری نیز از این منطقه یافت شده است که سه زن را در حال نخ ریسی با دوک بلند نشان می دهد در تپه حصار دامغان یک میله ی مسی متعلق به سه هزار سال قبل از میلاد به دست آمده است که با آن نخ های نازک تابیده می شد هم چنین دو ک های نخ ریسی سنگی و سفالی در بسیاری از تپه های متعلق به دوران پیش از تاریخ در نقاط مختلف ایران به دست آمده است که با نخ های نازک تابیده می شد هم چنین دوک های نخ ریسی سنگی و سفالی در بسیاری از تپه های متعلق به دوران پیش از تاریخ در نقاط مختلف ایران به دست آمده است که آگاهی مردم آن دوران را با فنون ریسندگی و بافندگی نمایان می کند
در حدود هزار سال پیش چرخ ریسندگی دستی اختراع شد که بیشتری نسبت به دوک ساده داشت مکانیزه شدن دستگاههای ریسندگی از سال 1555میلادی با اختراع چرخ ریسندگی ساکسونی آغاز شد این دستگاه قادر به تابیدن و پیچیدن هم زمان نخ بود ماشین نخ ریسی ساموئل کرو مپتون در سال 1779 میلادی باعث شد که نخ بیش از میزان مورد نیاز تهیه شود
در سال 1770میلادی اولین ماشین ریسندگی خود کار ساخته شد و حدود پنجاه سال طول کشید تا چرخ های ریسندگی مکانیکی جایگزین چرخ های ریسندگی دستی شوند در سال 1828میلادی دستگاه رینگ ساخته شد که تولید سریع تر نخ با هزینه ی کم تر میسر شد امروزه این ماشین آلات برای تولید نخ در سراسر دنیا مورد استفاده قرار می گیرند